«هیچ جا خانه خود آدم نمی شود». این مثالی است که خیلی از ما به آن اعتقاد داریم. حال می‌خواهد این خانه، کنج امن خودمان باشد یا عنوان خانه مادری و پدری را به دوش بکشد. اما خانه وقتی خانه است و می‌توانی احساس آرامش و امنیت کنی که بتوانی به شانه‌های مردان زندگیت (پدر، همسر، برادر، پسر) تکیه کنی. اما در گوشه و کنار این شهر زنانی هستند که به جای حمایت مردان زندگی خود، باید تنهایی‌هایشان را در آغوش بکشند. مردانی که به جای حمایت، نمک روی زخم‌های زن دختر یا مادر و خواهرشان هستند. زخم زبان، زخم سوزاندن با زغال و ته سیگار، زخم تیز چاقو و … زنانی که شاید هر روز از خود بپرسند به کدامین گناه باید روح و روانشان دستخوش ناجوانمردی مردان زندگیشان شود.
خیلی از این زنان نه راه پیش دارند نه راه پس. خانواده نه تنها دست حمایت به سویشان دراز نمی‌کند بلکه مدام در گوششان زمزمه می‌کند: بسوز و بساز. جایی برای رفتن نداری. پس ناگزیر باید بمانی و ضربه‌های بیشتری از خشونت را تحمل کنی.
خانه امن اما گذرگاه موقتی برای این زنان و دختران است. زنان و دخترانی که اغلب جانشان را برداشته و از خانه بیرون زده اند. رد
ترس و وحشت، ناامنی، تحقیر و توهین بر روح و جسم این زنان به وضوح قابل مشاهده است.
امروز به یکی از این خانه‌ها آمده ایم. سومین خانه امن مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا که چندی پیش افتتاح شد تا از زنانی حمایت کند که خشونت و ناامنی به مغز استخوان شأن رسوخ کرده است.
اقامت ۱۹ زن خشونت دیده در سومین خانه امن
سومین خانه امن مؤسسه آتنا در حالی افتتاح شد که ۱۹ زن خشونت دیده در این خانه اقامت دارند و برای بهبود حال آنها خدماتی از جمله مشاوره‌های روانشناسی، آموزش و توانمندسازی ارائه می‌شود.
این خانه در مهر سال ۹۹ بازگشایی شد و صفر تا صد راه اندازی این ساختمان برای زنان خشونت دیده با کمک و همراهی خیرین و نیکوکاران صورت گرفته است.
سومین خانه امن آتنا اما برگرفته از تجربیات پیشین اعضای مؤسسه با استانداردهای روز خانه‌های امن تطابق دارد. دارا بودن فضاهای مجزا مثل حمام و دستشویی، آشپزخانه، دارا بودن تخت خواب برای افراد پذیرش شده و حریم شخصی برای آنها تنها بخشی از نکاتی است که در این ساختمان قدیمی بازسازی شده به چشم می‌خورد.
این خانه پس از احساس مسئولیت اعضا در فاجعه‌ای که برای دختری به نام «رومینا» پیش آمد و پدر وی اقدام به کشتن دلخراش دخترش کرد، راه اندازی شد.
زهرا افتخار زاده مدیرعامل مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا می‌گوید: به این فکر کردیم اگر مادر رومینا می‌دانست چنین حمایت‌هایی وجود دارد و می‌توانست از خانه با فرزندش بیرون بزند این اتفاق هرگز برای رومینا و دختران و زنانی شبیه به وی رخ نمی‌داد. به خاطر همین طی برنامه‌ای حساب شده از کسانی که تحت خشونت هستند یا کسانی که این افراد را می‌شناسند دعوت کردیم تا در صورت بروز خشونت به این مؤسسه مراجعه کنند.
طولی نکشید تماس‌ها و مراجعات متعددی با مؤسسه آتنا انجام شد.
به گفته افتخارزاده آنها انتظار این همه تماس را نداشتند و به همین دلیل برای پاسخگویی به مخاطبانشان اقدام به استخدام نیروهایی جدید کردند.
وی می‌گوید: در آن زمان ظرفیت خانه‌های امن دیگر مؤسسه پر شده بود. به این دلیل که افرادی که مراجعه می‌کردند در شرایط ناخوشایندی قرار داشتند و نمی‌توانستیم رهایشان کنیم. در نهایت مجبور بودیم به طور موقت در شرایط غیراستانداردی و در حالی که ظرفیت دو خانه امن مؤسسه تکمیل شده بود، پذیرای این افراد باشیم.
فضای مجزای حمایتی برای تازه واردها
به همین دلیل در زمان کوتاهی سومین خانه امن مؤسسه آتنا راه اندازی شد. خانه‌ای با استانداردهای لازم برای اقامت زنان خشونت دیده.
افتخارزاده می‌گوید: با تجربه‌ای که از خانه‌های قبلی داشتیم سعی کردیم در راه اندازی خانه امن جدید مشکلات قبل را تکرار نکنیم. طبق استانداردهای در نظر گرفته در خانه‌های امن، هر نفر باید تخت داشته باشد. ولی ما در دو خانه دیگر انقدر فضا کوچک بود که امکان قرار دادن تخت برای هر نفر را نداشتیم.
ما نکته مهم خانه امن این است، افرادی که تازه وارد خانه امن می‌شوند باید در فضای مجزایی از ساکنان قبلی خانه که به ثبات روحی رسیده و روال عادی زندگی شأن را در پیش گرفته اند، قرار بگیرند. در سومین خانه امن آتنا نیز طبقه‌ای مجزا برای این افراد در نظر گرفته شده.
افتخارزاده در این باره می‌گوید: قرارگیری افراد جدید در کنار افراد قبلی باعث می‌شود آنها نیز دوباره دگرگون شده و دچار بحران روحی شوند. این درحالیست که تازه واردها نیز دیگر نمی‌توانند در چنین شرایطی با فضای جدید سازگار شوند.
به گفته مدیرعامل مؤسسه آتنا، این محل مجزا در خانه‌های امن بهزیستی، قرنطینه نام دارد اما به جهت اینکه این اصطلاح از نظر اعضای مؤسسه حس ناخوشایندی را به فرد منتقل می‌کند، تصمیم گرفتند اصطلاح حمایتی را برای محل مجزای خانه امن در نظر بگیرند. جایی که افراد تازه وارد در آنجا ساکن شده و وقتی به ثبات روحی و آرامش رسیدند به قسمت‌های دیگر منتقل می‌شوند.
خانه‌ای با فضاهای مجزا و استاندارد
وقتی در طبقات سومین خانه امن اتنا چرخی بزنید حس خانه مادری پدری را از آن می‌گیرید. پذیرایی همه طبقات با مبلمانی زرشکی رنگ مبله و به یک تلویزیون مجهز شده است. اتاق خواب‌ها با رنگ بندی‌های شاد و دارای تخت و کمد و سیستم گرمایشی و سرمایشی هستند. به تعداد نفرات هر اتاق تختی برای استراحت وی در نظر گرفته و حریم خصوصی رعایت شده است. برای مثال در یکی از اتاق‌ها مادر خشونت دیده‌ای به همراه دو فرزند خردسالش زندگی می‌کند.
هر طبقه دارای سرویس بهداشتی و آشپزخانه‌ای مجهز برای پخت و پز است و افراد ساکن در طبقات این خانه به طور مرتبط و گردشی مسئول تمیز کردن فضاهای عمومی هستند.
افتخارزاده می‌گوید: این ساختمان به سه طبقه برای اسکان زنان خشونت دیده مجهز شده و یکی از طبقات نیز بخش حمایتی است. اما فرق این این خانه با خانه‌های امن دیگر آتنا این است که اینجا بخش اداری هم دارد. طبقه اداری کمک می‌کند تا هم به راحتی بتوانیم فضا را مدیریت کنیم و هم روانشناس و روانپزشک یا پزشک به طور منظم حضور پیدا کرده و برای بهبود حال روحی زنان و دختران خشونت دیده اقدامات لازم را انجام دهند.
فضای نیمه کارگاهی برای توانمندسازی
اما بخش دیگری از این خانه را فضایی نیمه کارگاهی تشکیل داده است. فضایی که به چند چرخ خیاطی مجهز شده تا افراد ساکن که علاقه مند به خیاطی هستند در این کارگاه حضور پیدا کرده و دست به چرخ شوند.
مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا می‌گوید: یکی از بخش‌های مهم مؤسسه آتنا توانمندسازی زنان است. به همین منظور این مؤسسه دارای سه بخش کارگاهی آشپزخانه، خیاطی و قنادی برای توانمندسازی زنان خشونت دیده است تا مستقل شده و روی پای خود بایستند. اما ممکن است افرادی که در ابتدا به ما مراجعه می‌کنند و ساکن خانه‌های امن می‌شوند، آنقدر شرایط روحی و جسمی خوبی نداشته باشند که بتوانند صبح‌های زود از خواب بیدار شده و خودشان را به کارگاه‌ها برسانند.
در این شرایط بخش نیمه کارگاهی داخل خانه امن فرصت خوبی است تا فرد در زمان‌هایی که حوصله و توان دارد وارد کارگاه در خانه شده و چند ساعتی از وقت خود را آموزش ببیند، خیاطی کند و برای ساعاتی از فکر و خیال هم دور شود.
افتخارزاده می‌گوید: ما دلمان نمی‌خواهد خانم‌ها در روزهایی که داخل خانه امن هستند بی کار نشسته و وقتشان را از دست بدهند. توانمندسازی آنها بسیار اهمیت دارد و بدون شک مهارت آموزی در فضای نیمه کارگاهی کمک می‌کند که در صورت تمایل آنها وارد فضاهای اصلی کارگاهی مؤسسه آتنا شوند و کسب تجربه و درآمد کنند.
مهدکودکای برای کودکان زیر ۴ سال
در یکی از بخش‌های این خانه مهدکودکی برای کوکان زیر چهار سال در نظر گرفته شده است.
به گفته مدیرعامل مؤسسه آتنا، آنها قبلاً مهدکودک داشتند اما کودکان زیر سن چهار سال را به مهدکودک بیرون می‌بردند. در این خانه اما شرایطی فراهم شده تا بچه‌های زیر چهار سال که همراه مادرانشان ساکن خانه هستند به مهدکودک بروند و مادر هم نظارت کافی را داشته و کنار فرزندش باشد.
اما خیلی از مادران نیز فرصت آن را دارند تا از بخش ورزشی این خانه استفاده کنند. قسمتی از ساختمان به وسایل ورزشی که افراد نیکوکار اهدا کرده اند تجهیز شده و ساکنان می‌توانند با ورزش کردن، سلامت روح و جسم خود را احیا کنند.
مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا می‌گوید: اتاق مطالعه، کتابخانه و اتاق کامپیوتر از دیگر بخش‌های رفاهی سومین خانه امن اتنا هستند که کمک می‌کند مادران و دختران خشونت دیده وقتشان بیهوده از دست ندهند.
مداخله و مشاوره برای بهبود زندگی افراد
با وجود اینکه در حال حاضر در این خانه ۱۹ نفر سکونت دارند اما ظرفیت پذیرش حدود ۴۵ نفر با رعایت استانداردهای خانه امن است. همه زنان خشونت دیده برای زمان طولانی مقیم این خانه‌ها نمی‌شوند و ممکن است پس از مدتی با حل مشکلاتشان ترخیص شوند.
افتخارزاده می‌گوید: در مواردی فرد تحت خشونت با مداخله به موقع کارشناسان ما مشکلش حل شده و به خانه برگشته. برای مثال خانمی بودند که با مادرشان مشکلات زیادی داشتند و تحت خشونت بودند. پس از مراجعه به آتنا، مشاوره‌های لازم صورت گرفت و کارشناسان ما با مادر فرد خشونت دیده صحبت کردند. همین مشاوره‌ها سبب خیر شد و این خانم به خانه بازگشت. حالا این خانم و مادرش با مؤسسه ارتباط دارند و خدارا شکر مشکلاتشان حل شده است.
اما در مواردی مشکل حل شدنی نیست. مثل مردی که همسر و دخترش را مدام مورد آزار و اذیت جسمی قرار می‌داد تا جایی که یکبار پدر تا پای خفه کردن دختر هشت ساله اش رفت. در آخرین درگیری اما این مرد، همسر و دخترش را از خانه بیرون انداخت. پس از آن پلیس در محل حضور یافت و درگیری را صورت جلسه کرد. در نهایت این مادر و دختر که جایی برای رفتن نداشتند توسط یکی از بستگانشان با مؤسسه آتنا آشنا شده و بدون اینکه فرصت کرده باشند مدارکشان را بردارند و در حالی که دمپایی به پا داشتند به مؤسسه آتنا مراجعه کردند.
به گفته مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا، در این مورد زن جوان و دخترش در خانه امنیت جانی نداشتند و هر بار به بهانه‌ای همسر این خانم، وی را مورد آزار و اذیت جسمی قرار می‌داد. با توجه به ادعای خانم، کارشناسان آتنا اقدام به تحقیق از همسایه‌ها و بستگان این زن کرده و وقتی به صحت ادعای وی پی بردند و همچنین طبق مدارک پزشکی قانونی و تأیید آثار ضرب و جرح روی بدن این مادر و دختر و صورت جلسه پلیس، این خانم و دخترش در خانه امن مستقر شدند.
افتخارزاده می‌گوید: طبق صحبت‌های این خانم همسرش مصرف کننده نبود و اعتیادی نداشت اما مشخص بود که اختلال روان دارد و به هر بهانه‌ای زن و دخترش را مورد خشونت قرار می‌داد. حتی به همین بهانه‌های واهی اجازه تحصیل به دخترش را نداده بود. اگر از این خانواده حمایت نمی‌شود ممکن بود در یکی از همین درگیری‌ها پدر خانواده صدمه جدی و جبران ناپذیری به کودک یا مادرش وارد می‌کرد. پس باید هر چه زودتر مورد حمایت قرار می‌گرفتند. در حالی که هیچکدام حال روحی خوبی نداشتند اما در این چند ماه که در خانه امن ساکن هستند هم مادر و هم دختر شرایط روحی بهتری دارند و دختر ۸ ساله نیز شروع به آموزش و تحصیل کرده است».
باید از زنان خشونت دیده حمایت کنیم
افرادی که در خانه امن پذیرش می‌شوند بدون شک شرایط ویژه ای را پشت سر گذاشته اند.
به گفته افتخار زاده و در یک جمله «آنها جان خود را برداشته و از خانه بیرون زده اند».
عدم امنیت جانی و روانی در خانه موجب شده خیلی از آنها با حال روحی و جسمی وخیم درحالی که آثار کبودی و آسیب دیدگی بر روی بدنشان مشهود است از خانه بیرون زده تا شاید جانشان را نجات بدهند.
مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا می‌گوید: حال تصور کنید اگر محلی برای اسکان، بازپروری روحی و محلی امن برای این افراد نباشد چه بلایی سر آنها خواهد آمد؟ خیلی از این زنان هیچ حامی و حمایتگری ندارند. نه راه پس دارند و نه راه پیش. درمانده از تحقیر و خشونت از خانه بیرون می‌زنند و نیاز به حمایتی اصولی و ویژه دارند.
کاری که در آتنا انجام می‌شود و اغلب زنان خشونت دیده پس از مدتی توانمند و مستقل می‌شوند.
افتخارزاده می‌گوید: خیلی از آنها امروز در کارگاه‌های خیاطی، آشپزی و شیرینی پزی ما مشغول به کار هستند و درآمدزایی دارند. اعتماد به نفس پیدا کرده و برای بهتر کردن زندگی خود و فرزندشان تلاش می کنند.
این درحالییست که در موارد زیادی نیز فرد آسیب دیده از خشونت با مداخله کارشناسان و متخصصان روانشناسی و مشاورین آتنا و تحت نظارت آنها به خانه‌هایشان بازمی گردند و دیگر تحت خشونت نیستند.
مؤسسه ارتقای کیفیت زندگی زنان آتنا می گوید: خانه های امن برای افرادی است که همه درها و مسیرها برای بازگشت وی به زندگی قبلی اش بسته شده. ما در مواردی که مشاوره و مداخله هم جواب ندهد از این افراد در خانه امن حمایت می کنیم.
از: فاطمه شیری
نظر شما